هر آن چیز که باید در مورد مسمومیت غذایی بدانید

هر آن چیز که باید در مورد مسمومیت غذایی بدانید

زمان مطالعه 9 دقیقه

بیماری ناشی از غذا که معمولاً به‌عنوان مسمومیت غذایی شناخته می‌شود، درنتیجه خوردن غذای آلوده، فاسد یا سمی ایجاد می‌شود. مسمومیت غذایی بسیار شایع است و می‌تواند در اثر مصرف غذاهای آلوده به باکتری یا خوردن غذاهای حاوی ترکیبات سمی، مانند گونه‌های خاصی از قارچ، ایجاد شود. علائم و شدت مسمومیت غذایی متفاوت است و ممکن است بروز آن ساعت‌ها تا روزها طول بکشد؛ به همین دلیل شناسایی غذای مسموم‌کننده بسیار دشوار است.

غذاهایی که معمولاً ایجاد مسمومیت غذایی می‌کنند عبارت‌اند از گوشت و مرغ نیم‌پز، تخم‌مرغ، محصولات لبنی پاستوریزه نشده، صدف و میوه‌ها و سبزی‌های شسته نشده. مسمومیت غذایی معمولاً تهدیدکننده نیست و ممکن است در عرض چند روز بدون درمان خاصی به‌طور کامل برطرف شود. در این مقاله از وب‌سایت حس‌تازگی به شناخت علائم مسمومیت غذایی، خطرات آن، مواد غذایی و نوشیدنی‌های مفید و مضر در شرایط مسمومیت غذایی می‌پردازیم.

علائم مسمویت غذایی

علائم مسمومیت چیست

علائم مسمومیت غذایی ممکن است برحسب میکروب بلعیده‌شده، متفاوت باشد. این علائم می‌توانند خفیف یا جدی باشند و ممکن است برای چند ساعت یا چند روز ادامه یابند. به‌طورکلی علائم مسمومیت غذایی عبارت‌اند از:

  • درد و گرفتگی شکم

مسمومیت غذایی در شکم و بدن احساس درد و گرفتگی ایجاد می‌کند. سموم مضر پوشش معده را تحریک می‌کنند و باعث گرفتگی آن می‌شوند، وقتی عضلات شکم برای خلاص‌شدن از شر میکروب‌ها واکنش نشان می‌دهند، این وضعیت بدتر می‌شود. بااین‌حال، درد و گرفتگی شکم ممکن است ناشی از عوامل دیگری غیر از مسمومیت غذایی باشد. علاوه بر این، همه موارد مسمومیت غذایی منجر به درد یا گرفتگی شکم نمی‌شوند.

  • اسهال

اسهال دفع مدفوع آبکی و شل است که در یک دوره ۲۴ ساعته سه بار یا بیشتر رخ دهد. اسهال اغلب در اثر مسمومیت غذایی ایجاد می‌شود و معمولاً با احساس نیاز فوری به دستشویی رفتن و نفخ و گرفتگی شکم همراه است. اسهال زمانی رخ می‌دهد که التهاب روده باعث کاهش جذب مجدد آب و سایر مایعاتی می‌شود که در طول هضم ترشح می‌شوند. در نتیجه احتمال کم‌آبی بدن افزایش می‌یابد و حتماً باید مایعات و آب به‌اندازه کافی نوشیده شود تا رنگ ادرار زرد روشن و شفاف شود.

  • سردرد

سردرد ناشی از مسمومیت غذایی بسیار رایج است. استرس، کم‌آبی بدن و خستگی همگی می‌توانند باعث سردرد شوند. استفراغ و اسهال نیز احتمال سردردهای مرتبط با کم‌آبی بدن را افزایش می‌دهند.

  • استفراغ

استفراغ پاسخ طبیعی بدن به مسمومیت غذایی است. استفراغ زمانی اتفاق می‌افتد که بدن سعی می‌کند ارگانیسم‌های مضر یا سموم را دفع کند. برخی از افراد مسموم یک‌بار استفراغ را تجربه می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر به‌طور متناوب برای چند روز استفراغ می‌کنند.

  • احساس ضعف و خستگی

مسمومیت غذایی اغلب باعث ازدست‌دادن اشتها و خستگی می‌شود؛ زیرا سیستم ایمنی بدن در حال دفع عفونت است. بدن پیام‌رسان‌های شیمیایی به نام سیتوکین‌ها را آزاد می‌کند؛ این پیام‌رسان‌ها نقش‌های مختلفی دارند که شامل تنظیم پاسخ ایمنی بدن و ارسال سیگنال به مغز برای ایجاد علائمی است که معمولاً با بیماری مرتبط هستند. این مجموعه از علائم می‌تواند منجر به حالتی شود که گاهی اوقات با نام «رفتار بیمارگونه» نامیده می‌شود؛ زیرا فرد از تعاملات اجتماعی کناره می‌گیرید، استراحت می‌کند و غذا نمی‌خورد. این علائم نشانه آن است که بدن توجه خود را از سایر فرایندهای مانند هضم غذا منحرف کرده و مبارزه با عفونت را در اولویت قرار داده است.

  • تب

تب بخشی از دفاع طبیعی بدن در برابر عفونت است و زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن از ۳۶ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود. مواد تولیدکننده تب به نام پیروژن، توسط سیستم ایمنی بدن یا باکتری‌های مهاجم آزاد می‌شوند. این مواد باعث افزایش دما می‌شوند، همچنین مغز فکر می‌کند دمای بدن ازآنچه واقعاً هست، کمتر است. این تغییرات به افزایش فعالیت گلبول‌های سفید خون کمک می‌کند تا با عفونت مبارزه کنند.

  • لرز

هنگامی است که بدن می‌لرزد تا دمای بدن افزایش یابد. این لرزها ناشی از انقباض سریع و شل‌شدن ماهیچه‌های بدن است و باعث تولید گرما می‌شود. لرز اغلب با تب همراه است، زیرا تب‌زاها بدن را فریب می‌دهند و القا می‌کنند که بدن سرد است و باید گرم شود.

  • حالت تهوع

حالت تهوع احساس استفراغ ایجاد می‌کند. این حالت می‌تواند ناشی از مواردی مانند مسمومیت غذایی، میگرن، یا بیماری حرکت باشد. در صورت عفونت، حالت تهوع علامتی هشداردهنده است که نشان می‌دهد ماده غذایی مضری خورده‌اید.

  • دردهای عضلانی

اگر دچار مسمومیت غذایی شوید، ممکن است درگیر درد عضلانی نیز بشوید. این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که بدن هیستامین آزاد می‌کند تا رگ‌های خونی را گشاد کند و به گلبول‌های سفید اجازه دهد تا با عفونت مبارزه کنند. در نتیجه سیتوکین‌ها و سایر مواد درگیر در پاسخ ایمنی می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن برسند و گیرنده‌های درد را تحریک کرده و باعث درد شوند.

علائم مسمومیت غذایی خطرناک و کشنده عبارت‌اند از:

  • اسهالی که بیش از ۳ روز طول بکشد
  • تب بالاتر از ۳۸٫۹ درجه سانتی‌گراد
  • مشکل در دیدن یا صحبت‌کردن
  • علائم کم‌آبی شدید، مانند دهان خشک، خروجی ادرار کم یا بدون خروجی ادرار، ادرار خونی

خطرات مسمویت غذایی

خطرات مسمومیت غذایی چیست

هرکسی ممکن است دچار مسمومیت غذایی شود. ازنظر آماری، تقریباً همه افراد حداقل یک‌بار در زندگی خود مسمومیت غذایی را تجربه می‌کنند. بااین‌حال برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر مسمومیت غذایی هستند، این افراد عبارت‌اند از:

  • افراد دچار نقص ایمنی: هر فردی که دارای سیستم ایمنی سرکوب‌شده یا بیماری خودایمنی باشد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت و عوارض ناشی از مسمومیت غذایی باشد.
  • زنان باردار: زنان باردار بیشتر در معرض خطر هستند؛ زیرا در دوران بارداری بدن آن‌ها به تغییر متابولیسم و سیستم گردش خون واکنش بیشتری نشان می‌دهد.
  • افراد مسن: بزرگ‌سالان ۶۵ ساله یا بالاتر بیشتر در معرض خطر ابتلا به مسمومیت غذایی هستند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها ممکن است به عوامل ایجادکننده عفونت به‌سرعت واکنش نشان ندهد.
  • کودکان خردسال: کودکان زیر ۵ سال نیز جمعیت در معرض خطر در نظر گرفته می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها به‌اندازه سیستم ایمنی بزرگ‌سالان رشد نیافته است. کودکان خردسال راحت‌تر تحت‌تأثیر کم‌آبی ناشی از استفراغ و اسهال قرار می‌گیرند.

به‌طورکلی عوارض مسمومیت غذایی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

  • کم‌آبی بدن

شایع‌ترین عارضه مسمومیت غذایی کم‌آبی بدن است. کم‌آبی بدن به معنی ازدست‌دادن شدید آب و املاح و مواد معدنی است. هم استفراغ و هم اسهال می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند. بیشتر بزرگ‌سالان سالم برای جلوگیری از کم‌آبی مایعات کافی می‌نوشند؛ اما احتمال کم‌آبی برای کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا مبتلا به بعضی بیمارهایی هستند که نمی‌توانند مایعات ازدست‌رفته را جایگزین کنند، بیشتر است. ممکن است نیاز باشد افرادی که دچار کم‌آبی می‌شوند در بیمارستان بستری‌شده و مایعات را مستقیماً از طریق جریان خون دریافت کنند. کم‌آبی شدید در صورت درمان‌نشدن می‌تواند باعث آسیب اندام‌ها و ابتلا به سایر بیماری‌ها شود.

  • عوارض بیماری سیستمیک

برخی از میکروب‌ها می‌توانند باعث بیماری شدیدتری در بدن شوند که به آن بیماری سیستمیک یا عفونت نیز می‌گویند. این وضعیت در افرادی که سن بالاتری دارند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا مبتلا به سایر بیماری‌ها هستند، شایع‌تر است. عفونت‌های سیستمیک ناشی از باکتری‌های غذایی ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شود:

لخته‌شدن خون در کلیه‌ها: E. coli می‌تواند منجر به لخته‌شدن خون شود و سیستم فیلتر کلیه‌ها را مسدود کند. این بیماری که سندرم اورمیک همولیتیک نامیده می‌شود، منجر به نارسایی ناگهانی کلیه‌ها در فیلترکردن مواد زائد از خون می‌شود. در برخی موارد، سایر باکتری‌ها یا ویروس‌ها نیز ممکن است باعث این وضعیت شوند.

باکتری در جریان خون: باکتری‌های موجود در خون می‌توانند باعث بیماری در خود خون شوند یا بیماری را به سایر قسمت‌های بدن گسترش دهند.

مننژیت: مننژیت، التهابی است که ممکن است به غشا و مایع اطراف مغز و نخاع آسیب برساند.

سپسیس: سپسیس واکنش شدید سیستم ایمنی به بیماری سیستمیک است که به بافت‌های بدن آسیب می‌رساند.

  • عوارض بارداری

مسمومیت ناشی از باکتری لیستریا در دوران بارداری می‌تواند منجر به سقط‌جنین یا مرده‌زایی، سپسیس نوزاد تازه متولدشده و مننژیت در نوزادان شود.

  • عوارض نادر

این عوارض عبارت‌اند از:

آرتروز: که به معنی درد، التهاب، تورم و حساسیت مفاصل است.

سندرم روده تحریک‌پذیر: سندرم روده تحریک‌پذیر یک بیماری مادام‌العمر است که باعث درد، گرفتگی عضلات روده و حرکات نامنظم روده می‌شود.

سندرم گیلن‌باره: سندرم گیلن‌باره به‌دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به اعصاب ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به گزگز، بی‌حسی و ازدست‌دادن کنترل ماهیچه‌ها شود.

مشکلات تنفسی: بوتولیسم می‌تواند به اعصابی که ماهیچه‌های درگیر در تنفس را کنترل می‌کنند، آسیب برساند.

بهترین مواد غذایی برای درمان

اگر مسمومیت غذایی دارید، این‌که مایعات کافی بنوشید و هیدراته بمانید، بسیار اهمیت دارد. استفاده از نوشیدنی‌های ورزشی که دارای الکترولیت‌های زیادی هستند نیز می‌تواند مفید باشد. مصرف آب‌میوه رقیق‌شده و آب نارگیل می‌تواند کربوهیدرات‌ها را بازیابی کند و به رفع خستگی یاری رساند. نوشیدن چای یا دمنوش‌های بدون کافئین تهیه‌شده از گیاهانی مانند بابونه، نعنای تند و قاصدک نیز به کاهش ناراحتی معده کمک می‌کند. بهتر است تا زمان رفع اسهال و استفراغ از مصرف غذاهای جامد خودداری کنید. در عوض، با خوردن یا نوشیدن غذاهای سهل‌الهضم که سبک و کم‌چرب هستند، به رژیم غذایی عادی خود بازگردید. چند نمونه از این غذاها عبارت‌اند از کراکر نمکی، نان تست، ژلاتین، موز، برنج، بلغور جو دوسر، سیب‌زمینی ملایم، سبزی‌های آب پز و سوپ مرغ.

غذاهای ممنوعه برای مسمویت

غذاهای ممنوعه برای مسمومیت

برای جلوگیری از ناراحتی بیشتر معده، سعی کنید هم‌زمان با پرهیز از مصرف نیکوتین، از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که هضم آن‌ها دشوار است، اجتناب کنید. این غذاها عبارت‌اند از:

  • محصولات لبنی به‌ویژه شیر و پنیر
  • غذاهای چرب
  • غذاهای سرخ‌شده
  • غذاهای پر ادویه
  • غذاهای پر فیبر
  • غذاهایی که قند زیادی دارند
  • کافئین در نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه، نوشابه‌های انرژی‌زا یا قهوه
  • الکل

نوشیدنی های ممنوعه برای مسمویت

نوشیدنی‌های ممنوعه

همان‌طور که قبلاً ذکر شد مصرف الکل، کافئین و آبمیوه‌های شیرین در شرایط ابتلا به مسمومیت غذایی توصیه نمی‌شود؛ زیرا این مواد می‌توانند سیستم گوارشی و به‌خصوص معده را بیشتر تحریک کنند و موجب افزایش عوارض ناشی از مسمومیت شوند.

جمع‌بندی:

سالانه میلیون‌ها نفر دچار مسمومیت غذایی می‌شوند. بسیاری از موارد مسمومیت غذایی باکتریایی، ویروسی یا انگلی قابل‌درمان هستند. اکثر موارد مسمومیت غذایی جدی نیستند، خودبه‌خود فروکش می‌کنند و به‌ندرت نیاز به مراقبت جدی پزشکی دارند. برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، رعایت بهداشت در آشپزخانه و شستن دست‌ها توصیه می‌شود. همچنین می‌توانید نکاتی همچون پرهیز از مصرف گوشت خام یا نیم‌پز، مرغ، تخم‌مرغ و صدف را برای پیشگیری از مسمومیت غذایی رعایت کنید. اگر علائم مسمومیت غذایی برطرف نشد، بهتر است استراحت کنید و مایعات کافی بنوشید و اگر علائم ظرف چند روز بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید.

 

دیدگاه‌ها

(0)