روی یا زینک، ماده‌ای معدنی است که به عملکرد سیستم ایمنی و متابولیسم بدن کمک می‌کند و در سراسر بدن یافت می‌شود. مردم اغلب از روی خوراکی برای کمک به درمان سرماخوردگی استفاده می‌کنند، در واقع به‌دلیل نقشی که روی در عملکرد سیستم ایمنی دارد، به برخی از قرص‌ها و داروهای سرماخوردگی اضافه می‌شود. معمولاً با پیروی از یک رژیم غذایی متنوع، بدن روی کافی دریافت می‌کند. در این مقاله از وب‌سایت حس‌تازگی به شناخت عنصر روی، فواید آن برای بدن، عوارض و علائم ناشی از کمبود روی در بدن و منابع غذایی روی می‌پردازیم.
عنصر زینک یا روی چیست
روی یک ماده معدنی حیاتی است که بدن به روش‌های بی‌شماری از آن استفاده می‌کند. در واقع، روی بعد از آهن، دومین ماده معدنی کمیاب در بدن است؛ این ماده در همه سلول‌ها وجود دارد. روی برای فعالیت بیش از 300 آنزیم که به متابولیسم، هضم، عملکرد اعصاب و بسیاری از فرایندهای دیگر کمک می‌کنند، ضروری است. علاوه بر این، برای رشد و عملکرد سلول‌های ایمنی حیاتی است. این ماده معدنی همچنین برای سلامت پوست، سنتز DNA و تولید پروتئین ضروری است. علاوه بر این، رشد و تکامل بدن به دلیل نقش آن در رشد و تقسیم سلولی به روی متکی است. همچنین روی برای حواس چشایی و بویایی موردنیاز است، ازآنجایی‌که یکی از آنزیم‌هایی که برای طعم و بوی مناسب ضروری است به این ماده مغذی وابسته است، کمبود روی می‌تواند توانایی چشایی یا بویایی را کاهش دهد. در ضمن، روی نقش کلیدی در حفظ سلامت پوست دارد و ممکن است از بروز آکنه و التهاب پیشگیری کند.
بدن به‌طور طبیعی روی تولید نمی‌کند، روی موردنیاز بدن را باید از طریق غذا یا مکمل روی تأمین کرد. روی در انواع غذاهای گیاهی و حیوانی یافت می‌شود؛ اما برخی مواد غذایی که به‌طور طبیعی حاوی این ماده معدنی نیستند، مانند غلات صبحانه، اغلب با اشکال مصنوعی روی غنی می‌شوند. همچنین می‌توان از مکمل روی برای تأمین روی موردنیاز روزانه استفاده کرد.
زینک یا روی چه فوایدی دارد
تحقیقات نشان می‌دهد که زینک یا روی مزایای بی‌شماری برای سلامتی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند
روی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. ازآنجایی‌که روی برای عملکرد سلول‌های ایمنی و پیام‌رسانی سلولی ضروری است، کمبود آن می‌تواند منجر به ضعیف‌شدن پاسخ ایمنی شود. مصرف مکمل روی سلول‌های ایمنی خاصی را تحریک می‌کند و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، مروری بر نتایج هفت تحقیق نشان داد که دریافت 80 تا 92 میلی‌گرم روی در روز ممکن است طول مدت سرماخوردگی را تا 33 درصد کاهش دهد. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مکمل روی به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد و پاسخ ایمنی را در افراد مسن‌تر تقویت می‌کند.
- بهبود زخم را تسریع می‌کند
معمولاً در بیمارستان‌ها روی به‌عنوان درمانی برای سوختگی‌ها، زخم‌های خاص و سایر آسیب‌های پوستی استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که این ماده معدنی نقش مهمی در ساخت کلاژن، عملکرد سیستم ایمنی و پاسخ التهابی ایفا می‌کند، برای بهبود پوست ضروری است. در واقع، پوست مقدار به‌نسبت بالایی (حدود 5٪) از محتوای روی بدن را تشکیل می‌دهد. کمبود روی می‌تواند باعث کندشدن روند بهبود زخم شود و برعکس، مصرف مکمل روی می‌تواند بهبود زخم را تسریع کند. به‌عنوان‌مثال، در تحقیقی 12 هفته‌ای بر روی 60 فرد مبتلا به زخم پای دیابتی، کاهش قابل‌توجهی در اندازه زخم افرادی که با 50 میلی‌گرم روی در روز درمان شده بودند، مشاهده شد.
- ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مرتبط با افزایش سن را کاهش دهد
روی ممکن است به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، مانند ذات‌الریه، عفونت و دژنراسیون ماکولا را کاهش دهد. روی ممکن است با تقویت فعالیت سلول‌های T و سلول‌های کشنده طبیعی که به محافظت از بدن در برابر عفونت کمک می‌کنند، استرس اکسیداتیو را کاهش داده و پاسخ ایمنی را بهبود بخشد. در برخی از تحقیقات انجام‌شده، افراد مسن‌تری که مکمل روی مصرف کرده بودند، پاسخ بهتری به واکسیناسیون آنفولانزا، کاهش خطر ابتلا به ذات‌الریه و افزایش عملکرد ذهنی نشان دادند. درواقع، تحقیقی در سال 2007 نشان داد که مصرف 45 میلی‌گرم روی در روز ممکن است بروز عفونت را در افراد مسن تقریباً 66 درصد کاهش دهد. علاوه بر این، در سال 2013 در تحقیقی بر روی بیش از 4200 نفر، مصرف روزانه مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی، ویتامین E، ویتامین C و بتاکاروتن به همراه 80 میلی‌گرم روی، باعث بهبود افت بینایی شد و به مقدار قابل‌توجهی خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا پیشرفته را کاهش داد.
- ممکن است به درمان آکنه کمک کند
آکنه یک بیماری پوستی شایع است که تخمین زده می‌شود تا 9.4 درصد از جمعیت جهان را تحت‌تأثیر قرار دهد. آکنه به دلیل انسداد غدد تولیدکننده چربی، باکتری‌ها و التهاب ایجاد می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده موضعی و خوراکی از روی می‌تواند با کاهش التهاب، مهار رشد باکتری به وجود آورنده آکنه و سرکوب فعالیت غدد چربی، آکنه را به‌طور موثر درمان کند. افراد مبتلا به آکنه سطح پایین‌تری از روی دارند؛ بنابراین، مصرف مکمل روی ممکن است به کاهش علائم آن‌ها کمک کند.
- التهاب را کاهش می‌دهد
روی استرس اکسیداتیو و سطح پروتئین‌های التهابی خاص را در بدن کاهش می‌دهد. استرس اکسیداتیو منجر به التهاب مزمن می‌شود که عامل مؤثر در ابتلا به طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مزمن، مانند بیماری قلبی، سرطان و زوال ذهنی است. در تحقیقی در سال 2010 روی 40 فرد مسن، افرادی که روزانه 45 میلی‌گرم روی مصرف می‌کردند، نسبت به دیگران کاهش بیشتری در نشانگرهای التهابی نشان دادند.
- می‌تواند به درمان اسهال کمک کند
سازمان بهداشت جهانی دریافت مکمل روی را برای نوزادان مبتلا به اسهال توصیه می‌کند. شواهد نشان می‌دهد که مکمل روی می‌تواند مدت‌زمان اسهال را کاهش دهد، به‌ویژه در افرادی که رژیم مغذی خوبی ندارند.
- در بهبود سلامت جنسی مؤثر است
نتایج تحقیقات نشان داده است که روی برای حفظ سلامت جنسی مردان ضروری است. دلایل این امر می‌تواند نقش روی به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان و تنظیم‌کننده هورمون باشد. همچنین سطح پایین روی ممکن است منجر به تأخیر بلوغ شود؛ این مسئله می‌تواند در ادامه زندگی فرد به تأخیر بیشتر رشد جسمی یا ذهنی و تأخیر در مسائل مربوط به سلامت جنسی منجر شود.
- ممکن است از پوکی‌استخوان پیشگیری کند
بر اساس تحقیقات انجام‌شده در سال 2020، روی نقشی اساسی در تشکیل استخوان و حفظ سلامت استخوان‌ها دارد و ممکن است به پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند. بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا مکمل روی می‌تواند از این وضعیت پیشگیری کند یا آن را درمان کند؛ پس انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه ضروری است.
- ممکن است به کنترل دیابت نوع 2 کمک کند
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب سطح روی پایینی دارند. همچنین روی ممکن است در کاهش سطح قند خون و کلسترول مفید باشد؛ بنابراین استفاده از مکمل روی ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مفید باشد. در سال 2019 یک بررسی بر روی تحقیقات متعدد به این نتیجه رسید که مکمل روی ممکن است با کمک به کنترل سطح قند خون به بهبود دیابت نوع 2 کمک کند.
کمبود زینک یا روی در بدن چه عوارضی دارد
اگرچه کمبود شدید زینک یا روی نادر است، اما می‌تواند در افراد مبتلا به جهش‌های ژنتیکی نادر، نوزادان شیرخواری که مادرانشان کمبود روی دارند، افراد معتاد به الکل و افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، رخ دهد. اشکال خفیف‌تر کمبود روی، در کودکان کشورهای درحال‌توسعه که رژیم غذایی آن‌ها اغلب فاقد مواد مغذی لازم است، شایع‌تر است. تخمین زده می‌شود که حدود 2 میلیارد نفر در سراسر جهان به‌دلیل دریافت ناکافی روی از رژیم غذایی، دچار کمبود روی هستند. ازآنجایی‌که کمبود روی سیستم ایمنی بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و احتمال عفونت را افزایش می‌دهد، تصور می‌شود که کمبود روی باعث بیش از 450000 مرگ در کودکان زیر 5 سال در سال می‌شود. کسانی که در معرض خطر کمبود روی هستند عبارت‌اند از:
- افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون
- گیاه‌خواران و وگان‌ها
- زنان باردار یا شیرده
- شیرخوارانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند
- افراد مبتلا به کم‌خونی داسی شکل
- افرادی که سوءتغذیه دارند، ازجمله کسانی که بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی دارند
- افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه
- افراد الکلی
علائم کمبود زینک یا روی چیست
علائم کمبود خفیف زینک یا روی عبارت است از اسهال، کاهش وزن ناخواسته و بدون دلیل، ناهوشیاری، کاهش اشتها، کاهش ایمنی، نازک شدن موها، اختلال در حواس بویایی و چشایی، خشکی پوست، مشکلات باروری و اختلال در ترمیم زخم‌ها. علائم کمبود شدید روی عبارت است از: اختلال در رشد و تکامل، تأخیر در بلوغ جنسی، بثورات پوستی، اسهال مزمن، اختلال در بهبود زخم و مشکلات رفتاری.
زینک یا روی در چه غذاهایی یافت می‌شود
بسیاری از غذاهای حیوانی و گیاهی به‌طور طبیعی غنی از روی هستند. غذاهای دارای بیشترین مقدار روی عبارت‌اند از:
- صدف و خرچنگ
- گوشت: گوشت گاو، بره و گاومیش
- بوقلمون و مرغ
- ماهی: ساردین و سالمون
- حبوبات: نخود، عدس، لوبیا سیاه، لوبیا چشم‌بلبلی و...
- آجیل و دانه‌ها: دانه کدوتنبل، بادام‌هندی، دانه شاهدانه و...
- محصولات لبنی: شیر، ماست و پنیر
- تخم‌مرغ
- غلات کامل: جو، کینوا، برنج قهوه‌ای و...
- برخی از سبزی‌ها: قارچ، کلم‌پیچ، نخود، مارچوبه و برگ چغندر
روی موجود در منابع گیاهی مانند حبوبات و غلات کامل به‌دلیل سایر ترکیبات گیاهی که جذب روی را مهار می‌کنند، با کارایی کمتری جذب می‌شود. علاوه بر این به‌دلیل شیوع کمبود روی در بسیاری از کشورها، بسیاری از اقلام غذایی از قبیل غلات صبحانه با این ماده معدنی غنی شده‌اند و استفاده از آن‌ها برای دریافت روی موردنیاز، توصیه می‌شود.
جمع‌بندی: روی ماده‌ای ضروری برای بدن
روی یک ماده معدنی حیاتی است که برای انجام بسیاری از فرایندهای بیولوژیکی در بدن انسان ضروری است. این ماده معدنی نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی، ساخت پروتئین، بهبود زخم، ساخت DNA و تقسیم سلولی دارد. روی به‌عنوان یک کوفاکتور برای بیش از 300 آنزیم، در فرایندهای متابولیکی مختلف ازجمله متابولیسم کربوهیدرات‌ها و دفاع آنتی‌اکسیدانی نقش دارد. منابع غذایی روی شامل گوشت، حبوبات، دانه‌ها، آجیل، محصولات لبنی و غلات کامل است. کمبود روی می‌تواند منجر به علائمی مانند اختلال در پاسخ ایمنی، ریزش مو، اسهال، تأخیر در بهبود زخم و تأخیر رشد در کودکان شود. مصرف مکمل روی اغلب برای افراد در معرض خطر کمبود روی یا افرادی که بیماری‌های خاصی دارند، توصیه می‌شود. به‌طورکلی، دریافت مقدار کافی روی برای حفظ سلامت عمومی بسیار اهمیت دارد.
منابع
- https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-zinc/art-20366112#:~:text=Zinc%2C%20a%20nutrient%20found%20throughout,meat%20and%20fortified%20breakfast%20cereals.
- https://www.healthline.com/nutrition/zinc#sources
- https://www.healthline.com/health/zinc-deficiency#diagnosis
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/263176#common-cold
دیدگاه‌ها
(0)