ویتامین ب۲ چیست و در کجاها یافت می‌شود

ویتامین B2 که با نام ریبوفلاوین هم شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های گروه B است که محلول در آب بوده و نقش مهمی در تبدیل مواد غذایی به انرژی و حفظ سلامت بدن دارد. این ویتامین در بسیاری از غذاها مانند گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، سبزیجات و مغزدانه‌ها یافت می‌شود. ریبوفلاوین علاوه بر کمک به تولید انرژی، به سلامت چشم، پوست، عضلات و اعصاب کمک کرده و در کاهش علائم سردردهای میگرنی نقش دارد. در این قصد داریم تا ویتامین B2 را از جهات مختلف بررسی کنیم.

ویتامین B2 چیست

یکی از 8 ویتامین گروه B، ویتامین B2 است. B2 ویتامین محلول در آب است که نام دیگر آن ریبوفلاوین است. باکتری های روده می‌توانند قدری ریبوفلاوین تولید کنند و مقدار خیلی کمی هم در کبد، قلب و کلیه‌ها ذخیره می‌شود، اما این مقدارها کافی نیستند و به استفاده از خوراکی‌ها برای تامین نیاز بدن، احتیاج خواهیم داشت. این ویتامین در جریان خون حرکت می‌کند و به سلول‌ها وارد شده و مازاد آن هم از طریق ادرار دفع می‌شود.

ریبوفلاوین به تولید انرژی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی کمک می‌کند و روند تبدیل آن‌ها به ATP (منبع اصلی انرژی در سلول‌ها) را پیش می‌برد؛ در ضمن موجب حفظ انرژی در بدن می‌شود. ویتامین B2 روی شکستن چربی‌ها، استروئیدها و داروها تأثیر می‌گذارد و حضور آن برای حفظ مخاطِ لوله گوارش، مهم است. این ویتامین روی سلامت کبد تأثیر دارد و به‌سلامت چشم‌ها کمک می‌کند؛ چون از تاری دید، آسیب به عدسی چشم و بروز کاتاراکت (آب‌مروارید) پیشگیری می‌کند.

ویتامین  B2موجب سلامت عضلات، اعصاب و پوست می‌شود. به‌علاوه روی جذب آهن فعال، فولیک‌اسید، ویتامین B1، B3، B6 اثر خوبی دارد. روی رشد جنین تأثیر دارد. ریبوفلاوین موجب کاهش عوارض و درد سردردهای میگرنی می‌شود. این ویتامین به‌عنوان کمک‌آنزیم به انجام عکس‌العمل‌های مهم توسط مغز کمک می‌کند. برای کسانی که از  آکنه، درد شکمی و سایر ناخوشی‌های از این دست رنج می‌برند، مصرف منابع ریبوفلاوین توصیه می‌شود.

ریبوفلاوین تولید ملاتونین (هورمون خواب) را کنترل می‌کند و موجب تبدیل تریپتوفان به نیاسین می‌شود. ریبوفلاوین بخش مهمی از آنزیم‌هایی است که در رشد سلول‌ها نقش دارند. میزان نیاز روزانه آن بین 1.1 تا 1.3 میلی‌گرم در روز است و مثل سایر ویتامین‌های این دسته، در زنان باردار و شیرده نیاز بالاتر است.

علایم و عوارض کمبود ویتامین B2 چیست

کمبود این ویتامین در افرادی که از رژیم‌های ضعیف پیروی می‌کنند یا اختلال جذب دارند دیده می‌شود. لازم به ذکر است کسی که کمبود ریبوفلاوین دارد، کمبود سایر مواد مغذی را هم دارد. علایم کمبود آن خستگی، تاری دید، شکاف گوشه لب، لب‌های ترک‌خورده، پوست خشک، التهاب دهان، التهاب زبان، کم‌خونی فقر آهن، حساسیت چشم‌ها به نور، خارش و قرمزی چشم، آب‌ریزش چشم‎ها، افسردگی و ریزش مو هستند. کسانی که در معرض خطر کمبود آن هستند شامل گیاه‌خواران و وگن‌ها به‌دلیل مصرف‌نکردن گوشت‎ها و لبنیات و زنان بارداری هستند که رژیم غنی ندارند یا حساسیت و ویارِ شدید دارند.

ویتامین B2 در چه غذاهایی یافت می‌شود

ریبوفلاوین هم در غذاهای گیاهی وجود دارد و هم در غذاهای با منشأ حیوانی. برخی از منابع خوب آن ماهی، گوشت، مرغ، بوقلمون، دل و قلوه، جگر، تخم‌مرغ، لبنیات، مارچوبه، آووکادو، فلفل قرمز، هویج، نخود، لوبیا، قارچ، مغزدانه‌ها، جعفری، کدوسبز، بروکلی، اسفناج و نان‌های سبوس‌دار هستند.

توجه داشته باشید چون این ویتامین محلول در آب است، بخش قابل‌توجهی از آن با جوشاندن زیاد، استفاده از حرارت مایکروفر و سرخ‌کردن با روغن از بین می‌رود. یکی از عواملی که باعث می‌شود ریبوفلاوین از بین برود، در معرض نور قرارگرفتن ماده غذایی است؛ این یکی از دلایلی است که شیر را در بطری‌های شیشه‎ای به فروش نمی‌رسانند. ریبوفلاوین زیر نور فرابنفش، به رنگ زرد فسفری دیده می‌شود و همین نور فرابنفش آن را غیرفعال خواهد کرد؛ پس افرادی که تحت درمان‌هایی مشابه پرتودرمانی بوده‌اند یا آن‌هایی که به‌طور متعدد تحت آزمایش‌های و تست‌هایی از دسته MRI و سونوگرافی قرار می‌گیرند، ممکن است کمبود این ویتامین را تجربه کنند.

مصرف بیش از حد ویتامین B2 چه عوارضی دارد

معمولاً با ریبوفلاوین مسمومیتی رخ نمی‌دهد؛ چون روده در یک وعده، حجم محدودی ریبوفلاوین جذب می‌کند ومازاد آن از طریق ادرار دفع می‌شود. اگر حجم بالایی از ریبوفلاوین دفع شود، رنگ ادرار زرد پررنگ خواهد شد. ضمناً حساسیت با واکنش شدید به این ویتامین خیلی نادر است؛ اما ممکن است با علائمی مثل راش پوستی، خارش، ورم (به‌ویژه صورت، حلق و زبان)، سرگیجه شدید، مشکل در نفس‌کشیدن و گاهی اسهال بروز پیدا کند.

ویتامین B2 با چه داروهایی تداخل دارد

این ویتامین ممکن است با داروهای ضدافسردگی مثل ایمیپرامین، توفرانیل، بعضی از داروهای ضدروان‌پریشی مثل کلرپرومازین، تورازین؛ متوتروکسات و داروهای ضدسرطان، فنی‌توئین یا دیلانتین که برای صرع به‌کار می‌روند، داروی نقرس مثل پروبنسید، تیازید دیورتیک‌ها تداخل داشته باشد؛ در ضمن روی اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل تتراسایکلین اثر می‌گذارد.

جمع‌بندی: نقش حیاتی ویتامین B2 در حفظ سلامتی

ویتامین B2 یا ریبوفلاوین، ویتامینی ضروری برای تولید انرژی و حفظ سلامت عمومی بدن است که از طریق مصرف مواد غذایی متنوعی مانند گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، سبزیجات و مغزدانه‌ها تأمین می‌شود. این ویتامین به سلامت چشم‌ها، پوست، عضلات و سیستم عصبی کمک می‌کند و در کاهش دردهای میگرنی مؤثر است. کمبود آن ممکن است منجر به علائم نامطلوبی مانند خستگی، مشکلات بینایی و التهاب دهان شود. به‌منظور بهره‌مندی از فواید این ویتامین، لازم است توجه کافی به تغذیه و نحوه مصرف آن داشته باشیم.

منابع

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/219561#Role
2. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-957/riboflavin
3. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/riboflavin-vitamin-b2/#:~:text=A%20toxic%20level%20of%20riboflavin,riboflavin%20has%20not%20been%20established.
4. https://www.cnbc.com/2022/08/05/harvard-nutritionist-the-vitamin-that-keeps-her-brain-young-and-healthy-and-foods-she-eats-every-day.html#:~:text=Vitamin%20B2%2C%20or%20riboflavin%2C%20acts,and%20external%20materials%20like%20medications.
5. https://www.stlukes-stl.com/health-content/medicine/33/000334.htm#:~:text=Vitamin%20B2%2C%20along%20with%20other,can%20lead%20to%20cloudy%20vision.
6. https://www.mountsinai.org/health-library/supplement/vitamin-b2-riboflavin#:~:text=Riboflavin%20is%20destroyed%20by%20light,frying%20or%20scalding%20your%20foods.
7. https://www.webmd.com/drugs/2/drug-6044/riboflavin-vitamin-b2-oral/details#:~:text=A%20very%20serious%20allergic%20reaction,list%20of%20possible%20side%20effects.
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470460/#:~:text=Riboflavin%20deficiency%20can%20cause%20fatigue,occur%20along%20with%20reproductive%20issues.
9. https://www.mountsinai.org/health-library/supplement/vitamin-b2-riboflavin#:~:text=Possible%20Interactions&text=Tetracycline%3A%20Riboflavin%20interferes%20with%20the,than%20when%20you%20take%20tetracycline.
10. https://www.medicalnewstoday.com/articles/219561#:~:text=Vitamin%20B2%20helps%20break%20down,as%20the%20body%20requires%20it.
11. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/riboflavin-vitamin-b2/#:~:text=Recommended%20Amounts,and%201.6%20mg%20daily%2C%20respectively.

https://ods.od.nih.gov/factsheets/Riboflavin-HealthProfessional/