طرز تهیه دمپختک سنتی و قدیمی با نکات پخت

دمپختک فقط یک غذای ساده نیست؛ روایتگر زندگی نسل‌هایی است که با کمترین امکانات، با عشق و صبر سفره‌ای گرم فراهم می‌کردند. غذایی که بوی آن کوچه‌های خاکی تهران قدیم را زنده می‌کند، دمپختک نماد اصالت، صرفه‌جویی، و لذت بردن از سادگی است.

تاریخچه و ریشه فرهنگی دمپختک

دمپختک یکی از غذاهای اصیل ایرانی به‌ویژه در مناطق مرکزی کشور مانند تهران، قم و کاشان است. این غذا در میان خانواده‌های طبقه متوسط و کارگر در دهه‌های گذشته بسیار محبوب بوده و معمولاً با عدس یا لوبیا چشم‌بلبلی، برنج و ادویه‌جات تهیه می‌شده است.

وجه تسمیه "دمپختک" از ترکیب دو واژه «دم» به معنی دم‌کشیدن و «پختک» به‌عنوان پسوندی برای غذاهای پخته شده با برنج آمده است. یعنی غذایی که کاملاً با آرامش و حرارت غیرمستقیم و بخار دم می‌کشد.

در فرهنگ عامه، دمپختک به‌عنوان غذایی آرامش‌بخش، اقتصادی، و مناسب دورهمی‌های خودمانی شناخته می‌شود.

فواید دمپختک از نگاه کارشناس تغذیه

دمپختک یکی از غذاهای اصیل و مقوی ایرانی است که ترکیبی از مواد ساده اما سرشار از ارزش غذایی را در خود دارد. باقلا زرد به عنوان منبعی غنی از پروتئین گیاهی و فیبر، به بهبود هضم غذا و سلامت قلب کمک می‌کند و احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌نماید. تخم‌مرغ موجود در این غذا، پروتئینی کامل با تمام اسیدهای آمینه ضروری است که برای رشد و بازسازی بافت‌ها، تقویت سیستم ایمنی و سلامت مغز اهمیت دارد. برنج، پایه اصلی دمپختک، منبعی از کربوهیدرات‌های پیچیده است که انرژی پایدار برای بدن فراهم می‌آورد. ترکیب این مواد غذایی در کنار هم، دمپختک را به یک وعده‌ی کامل و متعادل تبدیل می‌کند که هم مقوی است و هم سیرکننده.

مواد اولیه مورد نیاز برای دمپختک

• برنج: ۲ پیمانه

• باقلا زرد: ۱ پیمانه

• تخم مرغ: 2 عدد

•  پیاز متوسط: ۲ عدد متوسط

• زردچوبه: یک قاشق چای خوری

• فلفل سیاه: یک قاشق چای خوری

• نمک: یک و نیم قاشق مربا خوری

• روغن مایع: یک سوم پیمانه

• آب: 4 پیمانه

طرز تهیه دمپختک مرحله به مرحله

آماده سازی

مرحله 1

برنج را پاک کنید و با آب ولرم بشویید (تا زمان شفاف شدن آبِ برنج به شستشو ادامه دهید.). بهتر است برنج شسته‌شده را با مقداری آب (درحدی که روی برنج را بگیرد) در ظرف مناسبی بریزید و به مدت 3 تا 4 ساعت بخیسانید.

مرحله 2

باقلا زرد را به مدت 2 تا 3 ساعت بخیسانید و آبکش کنید.
پیاز را بشویید، پوست بگیرید و نگینی خرد کنید.

روش پخت دمپختک

مرحله 1

در قابلمه روغن بریزید و پیاز را سرخ کنید. حالا نمک، فلفل و زردچوبه بزنید و کمی که حرارت دیدند، باقلا زرد را اضافه کرده و کمی با پیاز تفت دهید، بعد برنج را با آب اضافه کنید.

مرحله 2

حرارت زیر برنج را متوسط کنید تا بجوشد، همین‌که جوشید حرارت را کم کنید تا آبِ برنج کاملاً تبخیر شود. حرارت را خیلی کم کرده، دانه‌های برنج را از دیواره‌ها به‌سمت مرکز قابلمه جمع کنید،
درِ قابلمه را بگذارید و منتظر بمانید تا برنج بخار کند و دَم‌بکشد.

مرحله 3

وقتی برنج دَم‌کشید، نیمرو درست کرده، برنج را همراه با نیمرو سرو کنید. نوش‌جان!

نکات طلایی برای دمپختک خوشمزه

• پیاز داغ با صبر درست کنید: راز عطر خوب دمپختک در پیاز طلایی خوب تفت‌خورده است.

• دارچین زیاد نریزید: فقط یک نوک قاشق برای عطر کافی‌ست، بیشتر طعم غالب می‌شود.

• آب زیاد نریزید: آب اضافی باعث له شدن و شفته شدن غذا می‌شود.

• دم‌کنی فراموش نشود: مرحله نهایی برای داشتن برنجی خوش‌پخت و عطردار، دم‌کشی کامل است.

چرا دمپختک هنوز محبوب است؟

در روزگاری که فست‌فودها و غذاهای صنعتی بر سفره‌ها مسلط شده‌اند، دمپختک یادآور سنت، عشق مادرانه، و آرامش خانه است. غذایی مقرون‌به‌صرفه، سالم و خوشمزه که می‌تواند در کمتر از یک ساعت آماده شود.

نتیجه‌گیری

دمپختک، میراثی از آشپزخانه مادربزرگ‌هاست. غذایی اقتصادی و خوش‌خوراک که هنوز هم با کمی خلاقیت می‌تواند در سفره‌های امروزی جا داشته باشد. اگر تابحال امتحانش نکرده‌اید، یک‌بار آن را بپزید؛ شاید از آن به بعد، به یکی از وعده‌های همیشگی‌تان تبدیل شود.

منابع

1.     https://www.webmd.com/diet/ss/slideshow-eggs-health-benefits

2.     https://www.medicalnewstoday.com/articles/320192